Ik wil je kennis laten maken met een bloedmarker die jij waarschijnlijk nog niet kent, maar die wel jouw risico beïnvloedt op hart- en vaatziekten en mogelijk zelfs dementie. 

Ik heb het over homocysteïne. 

Wat is Homocysteïne?

Homocysteïne is een zwavelhoudend aminozuur dat ontstaat tijdens de omzetting van methionine naar cysteïne. In normale hoeveelheden is homocysteïne essentieel voor verschillende lichaamsfuncties, maar verhoogde niveaus kunnen schadelijk zijn en geassocieerd worden met diverse gezondheidsproblemen, waaronder hart- en vaatziekten, osteoporose (botontkalking), maar opkomend bewijs suggereert dat het ook de cognitieve functie en dementie beïnvloedt.

Een mogelijke link tussen homocysteïne en dementie

Cognitieve gezondheid is een zorg voor velen naarmate ze ouder worden, en het begrijpen van de risicofactoren voor dementie is cruciaal. Recent onderzoek heeft licht geworpen op de rol van homocysteïne (HCy), een aminozuur in het bloed, bij de progressie van milde cognitieve stoornis naar dementie.

Laten we eens kijken wat dit betekent en waarom het belangrijk is.

Wetenschappelijk onderzoek

Een recent onderzoek uitgevoerd door Giovanni Zuliani en collega’s aan de Universiteit van Ferrara onderzocht de relatie tussen hoge plasma homocysteïne-niveaus en de progressie van MCI naar dementie. Het onderzoek richtte zich op twee typen van MCI: amnestische MCI (aMCI), die voornamelijk het geheugen aantast, en niet-amnestische MCI (naMCI), die andere cognitieve functies beïnvloedt.

Het onderzoek volgde 311 oudere patiënten met MCI gedurende een mediane periode van 33 maanden. De deelnemers werden geëvalueerd op bloed HCy-niveaus en gemonitord op progressie naar dementie. Aan het einde van het onderzoek hadden 137 individuen dementie ontwikkeld.

Belangrijkste bevindingen

1. Verhoogd risico met hoge HCy-niveaus: Het onderzoek toonde aan dat individuen met het hoogste tertiel van HCy-niveaus een significant groter risico hadden op het ontwikkelen van dementie vergeleken met degenen in het laagste tertiel. Dit risico was vooral uitgesproken bij patiënten met naMCI.
   
2. Verschillen tussen MCI-typen: De progressie naar dementie was meer significant bij naMCI-patiënten met hoge HCy-niveaus. Terwijl aMCI-patiënten ook een verhoogd risico vertoonden, was dit niet zo sterk geassocieerd met HCy-niveaus.
   
3. Vasculaire component: De bevindingen suggereren dat hyperhomocysteïnemie (hoge HCy-niveaus) het zenuwstelsel kan beschadigen via vasculaire wegen. Dit komt overeen met eerder onderzoek dat aantoont dat cardiovasculaire risicofactoren zoals hypertensie en diabetes bijdragen aan cognitieve achteruitgang.

Onderliggende mechanismen 

Wat doet homocysteïne dan precies?

Hyperhomocysteïnemie verlaagt de hoeveelheid stikstofoxide. Stikstofoxide werkt in ons lichaam als vaatverwijder, waardoor de bloeddruk bijvoorbeeld lager wordt. 

Minder stikstofoxide betekent dus minder vaatverwijding en meer vaatschade. Dit kan ook verklaren waarom het de kans op dementie groter maakt, omdat het de bloedvaten in ons brein kan beschadigen. 

Humphrey en collega’s toonden zelfs aan dat elke extra 5 μmol/L in Hcy-niveaus het risico op cardiovasculaire gebeurtenissen (hartaanval, beroerte, etc) met ongeveer 20% verhoogt.

Praktische gevolgen

Verhoogde homocysteïnespiegels verminderen dus stikstofoxide (NO) in de bloedvaten, wat leidt tot endotheliale vaatschade en bevordert de vorming van aderverkalking. Deze aderverkalking vernauwt en verstijft de bloedvaten, wat het risico op hartaanvallen en beroertes verhoogt. 

Bovendien bevorderen hoge homocysteïnespiegels de bloedstolling, wat kan leiden tot trombose. In de hersenen draagt homocysteïne door verminderde NO en verhoogde oxidatieve stress bij aan neurodegeneratieve aandoeningen zoals Alzheimer en vermindert het de bloedtoevoer, wat kan leiden tot vaatgerelateerde dementie.

Oke, dus wanneer er is sprake van een te hoge homocysteïne?

Normale waardes en veranderingen met de leeftijd

• Normale waarden: De normale waarden voor homocysteïne in het bloed variëren meestal tussen de 5 en 15 micromol per liter (µmol/L).

Homocysteïne niveaus hebben de neiging om te stijgen naarmate men ouder wordt. Dit kan te wijten zijn aan verschillende factoren zoals een minder lichaamsbeweging, toename vetweefsel, maar ook een verminderde nierfunctie. 

1. Nierfunctie: Naarmate we ouder worden, kan de nierfunctie afnemen, wat resulteert in een verminderde capaciteit om homocysteïne uit het bloed te filteren.
2. Verminderde opname van voedingsstoffen: De opname van B-vitamines kan minder efficiënt worden met de leeftijd, wat bijdraagt aan verhoogde homocysteïne niveaus.
3. Oxidatieve stress en ontsteking: Ouderen hebben vaak hogere niveaus van oxidatieve stress en ontsteking, wat ook kan bijdragen aan verhoogde homocysteïne niveaus.

Andere factoren die homocysteïne spiegels beïnvloeden

1. Voeding: Een tekort aan vitamines zoals B6, B12 en foliumzuur kan leiden tot verhoogde homocysteïne niveaus. Deze vitamines zijn essentieel voor de metabolisme van homocysteïne.
2. Roken: Roken kan de homocysteïne spiegels verhogen en de werking van B-vitamines verminderen.
3. Alcoholconsumptie: Overmatige alcoholinname kan leiden tot verhoogde homocysteïne niveaus door een negatief effect op de vitamine B-status.
4. Lichamelijke inactiviteit: Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen de homocysteïne spiegels te verlagen. Maar deze is wat complexer dan je denkt, hier komen we zo op terug. 
5. Stress: Chronische stress kan leiden tot verhoogde homocysteïne niveaus.

Implicaties voor preventie en behandeling

• Voeding rijk aan B-vitaminen, zoals bladgroenten, peulvruchten en volle granen, kan natuurlijke niveaus ondersteunen.
• Stoppen met roken.
• Alcohol beperking. 
• Supplementen: B-vitaminen, zoals foliumzuur, vitamine B 6 en B12 kunnen helpen om homocysteïinespiegels te verlagen. Deze vitamines zijn co-factoren in de methyleringscyclus die homocysteïne omzet in methionine of cysteïne.
• Doelgericht sporten en gewichtsmanagement.

Sport en gewicht is belangrijk, maar we moeten specifieker worden.

We zien namelijk in deze studie zien we dat het volgende:

1. Acute lichaamsbeweging:
   1. Verhoogt homocysteïne met 14% (1,18 μmol/L) tijdelijk.
   2. Mechanisme: Verhoogd eiwitkatabolisme en oxidatieve stress.
2. Weerstandstraining:
   1. Verlaagt homocysteïne significant.
   2. Mechanisme: Verbeterde controle over oefeningsvolume en intensiteit.
3. Aerobe Training:
   1. Geen significant effect op homocysteïnespiegels.

Deze bevindingen benadrukken het belang van weerstandstraining in het beheer van homocysteïnespiegels.

In deze studie zien we dat gewichtsverlies juist kan leiden tot een stijging van onze homocysteine. Je ziet dus hoe belangrijk het is om met een expert doelgerichte leefstijlinterventies te kiezen. 

Het onderzoek benadrukt het belang van het monitoren en beheersen van HCy-niveaus om mogelijk de het onstaan of progressie van hartziekten of cognitieve achteruitgang te vertragen. 

Hoewel de exacte mechanismen waarmee homocysteïne deze achteruitgang beïnvloedt niet volledig worden begrepen, is het duidelijk dat het behouden van gezonde bloedvaten cruciaal is voor onze longevity.

Toekomstige onderzoeksrichtingen

Verdere onderzoeken zijn nodig om deze bevindingen te bevestigen en te onderzoeken of interventies die homocysteïne verlagen effectief het risico op bovengenoemde ziektes kunnen verminderen. 

Dit omvat het verkennen van de impact van dieetveranderingen, supplementen, medicatie en andere levensstijlmodificaties.

Conclusie

Homocysteïne is een belangrijke bloedmarker die je risico op hart- en vaatziekten en dementie kan beïnvloeden. Verhoogde homocysteïnespiegels verminderen stikstofoxide (NO) in de bloedvaten, wat leidt tot vaatvernauwing, verhoogde bloedstolling en oxidatieve stress, wat het risico op hartaanvallen, beroertes en neurodegeneratieve aandoeningen zoals Alzheimer verhoogt.

Het beheersen van homocysteïne door dieet, supplementen en specifieke oefeningen, zoals weerstandstraining, is cruciaal voor het behoud van gezonde bloedvaten en cognitieve gezondheid naarmate we ouder worden.

Wat deed Lance Armstrong precies met zijn doping?

In de wereld van topsport is elke kleine prestatieverbetering van groot belang. Niemand weet dit beter dan Lance Armstrong, de voormalige wielrenner die wereldberoemd werd, niet alleen door zijn prestaties, maar ook door zijn dopinggebruik. Armstrong gebruikte EPO (erytropoëtine) om zijn hemoglobineniveau te verhogen, waardoor zijn lichaam meer zuurstof kon vervoeren en zijn uithoudingsvermogen verbeterde. 

Maar wat is hemoglobine precies, en waarom is het zo belangrijk voor zowel atleten als ons dagelijks leven?

Wat is Hemoglobine?

Hemoglobine is een complex eiwit dat in rode bloedcellen wordt aangetroffen en verantwoordelijk is voor het transport van zuurstof van de longen naar de rest van het lichaam. Elk hemoglobinemolecuul bestaat uit vier eiwitketens, elk met een heemgroep die een ijzeratoom bevat.

Dit ijzeratoom bindt zuurstofmoleculen, waardoor zuurstof efficiënt door het bloed kan worden vervoerd en aan weefsels kan worden geleverd.

Hemoglobine speelt een cruciale rol in de ademhaling en energieproductie. Zonder voldoende hemoglobine zou ons lichaam niet in staat zijn om de nodige zuurstof te leveren aan organen zoals spieren, wat leidt tot vermoeidheid en verminderde prestaties.

Hemoglobine en Sportprestaties

Een hoger hemoglobineniveau betekent dat het bloed meer zuurstof kan vervoeren. Dit is ontzettend belangrijk voor duursporters, zoals wielrenners, marathonlopers en zwemmers. Meer zuurstof betekent een verbeterd uithoudingsvermogen, snellere herstelperiodes en betere prestaties. Dit was de reden waarom Lance Armstrong en vele andere atleten EPO gebruikten; het verhoogde hun hemoglobineniveau en gaf hen een oneerlijk voordeel.

Het gebruik van EPO en andere vormen van doping brengt echter aanzienlijke gezondheidsrisico’s met zich mee, zoals een verhoogd risico op bloedstolsels, hartaanvallen en beroertes. Bovendien is het gebruik van dergelijke middelen in de meeste sporten verboden en wordt het als onethisch beschouwd.

Hemoglobine in het dagelijks leven

Normale hemoglobinewaarden variëren tussen mannen en vrouwen. Voor mannen ligt de normale waarde tussen 13.8 en 17.2 gram per deciliter (g/dL), terwijl deze voor vrouwen tussen 12.1 en 15.1 g/dL ligt. Afwijkingen van deze waarden kunnen wijzen op gezondheidsproblemen:

• Lage hemoglobinewaarden kunnen wijzen op bloedarmoede, een aandoening waarbij er niet genoeg rode bloedcellen zijn om voldoende zuurstof naar de weefsels te transporteren. Symptomen zijn onder meer vermoeidheid, zwakte en kortademigheid.
• Hoge hemoglobinewaarden kunnen wijzen op polycythemie, een aandoening waarbij het lichaam te veel rode bloedcellen produceert, wat het risico op bloedstolsels verhoogt.

De afname van hemoglobine naarmate je ouder wordt

Veel mensen realiseren zich niet dat hemoglobinewaarden afnemen naarmate we ouder worden. Uit een studie onder 3.758 oudere personen bleek dat het mediane hemoglobineniveau met 0,4 g/dL daalde over een periode van drie jaar. Bovendien ontwikkelde 9% van de deelnemers, die bij aanvang geen bloedarmoede hadden, gedurende de studieperiode bloedarmoede. Factoren zoals toenemende leeftijd, hoger begin hemoglobine, diabetes, chronische nierziekte (CKD) en vrouwelijk geslacht waren risicofactoren voor een verdere daling van hemoglobine.

Dit komt dus ook omdat ouder worden gepaard gaat met minder gezondheid en meer ziekte en voedingstekorten:

Ziekten: Chronische aandoeningen zoals diabetes en chronische nierziekte kunnen bijdragen aan lagere hemoglobinewaarden.

Voedingsdeficiënties: Ouderen hebben vaker tekorten aan essentiële voedingsstoffen zoals ijzer, vitamine B12 en foliumzuur, die nodig zijn voor de productie van rode bloedcellen.

Wat moeten we nog meer weten?

Feiten en statistieken:

• 17% van de mensen ouder dan 65 jaar heeft bloedarmoede, oplopend tot meer dan 20% bij de oudste ouderen.
• Elke daling van 1 g/dL in hemoglobine is geassocieerd met een verhoogde kans op het gelijktijdig ontwikkelen van hart- en vaatziekten, hypertensie, ontsteking en andere cytopenieën.
• Het ontwikkelen van bloedarmoede is geassocieerd met een verhoogde kans op chronische nierziekte, ontsteking en andere cytopenieën.
• Lagere hemoglobinewaarden zijn geassocieerd met een toekomstige lagere loopsnelheid en scores op de Mini-Mental State Examination (test naar hersenfunctie) bij vrouwen en gripkracht bij zowel mannen als vrouwen.
• Zowel hemoglobinedaling als incidente bloedarmoede zijn onafhankelijke risicofactoren voor mortaliteit, zelfs na aanpassing voor hemoglobinewaarden.

Beïnvloeding van hemoglobine met leefstijl en voeding

Gelukkig kunnen we onze hemoglobinewaarden positief beïnvloeden door middel van leefstijl en voeding.

Leefstijl

• Regelmatige lichaamsbeweging stimuleert de aanmaak van rode bloedcellen en verhoogt het hemoglobineniveau.
• Vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik, omdat deze gewoonten de productie van rode bloedcellen kunnen verstoren.

Regelmatige Lichaamsbeweging

Regelmatige lichaamsbeweging heeft verschillende positieve effecten op de productie van rode bloedcellen en het hemoglobineniveau. Dit mechanisme kan als volgt worden uitgelegd:

1. Verhoogde Zuurstofbehoefte: Tijdens inspanning hebben de spieren meer zuurstof nodig om energie te produceren via aerobe ademhaling. Dit verhoogt de vraag naar zuurstof in het bloed.
2. Erytropoëtine (EPO) Productie: De verhoogde zuurstofbehoefte leidt tot een tijdelijke zuurstoftekort (hypoxie) in de nieren. Dit stimuleert de nieren om meer erytropoëtine (EPO) te produceren, een hormoon dat de aanmaak van rode bloedcellen in het beenmerg bevordert.
3. Aanmaak van Rode Bloedcellen: EPO bindt aan receptoren op voorlopercellen in het beenmerg, wat de differentiatie en proliferatie van deze cellen naar volwassen rode bloedcellen (erytrocyten) stimuleert. Dit proces wordt erytropoëse genoemd.
4. Verhoogd Hemoglobinegehalte: Door de verhoogde productie van rode bloedcellen neemt ook het hemoglobineniveau toe, aangezien elke rode bloedcel hemoglobine bevat dat verantwoordelijk is voor het zuurstoftransport.

Niet Roken

• Giftige Stoffen: Sigarettenrook bevat talloze giftige stoffen zoals koolmonoxide (CO), die zich bindt aan hemoglobine in plaats van zuurstof, wat de zuurstoftransportcapaciteit van het bloed vermindert.
• Verminderde EPO Productie: De blootstelling aan CO en andere toxinen kan de zuurstofvoorziening naar de nieren verstoren, wat de productie van EPO kan verminderen.
• Oxidatieve Stress: Roken verhoogt oxidatieve stress en ontsteking, wat de levensduur en productie van rode bloedcellen negatief beïnvloedt.

Overmatig Alcoholgebruik

• Onderdrukking van Beenmerg: Chronisch alcoholgebruik kan de functie van het beenmerg onderdrukken, wat leidt tot een verminderde productie van rode bloedcellen.
• Voedingsdeficiënties: Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot deficiënties in essentiële voedingsstoffen zoals foliumzuur en vitamine B12, die cruciaal zijn voor de productie van rode bloedcellen.
• Leverziekte: Alcoholgebruik kan leverziekte veroorzaken, wat de productie van EPO kan verminderen aangezien de lever een rol speelt in de regulatie van dit hormoon.

Voeding

• IJzerrijke voedingsmiddelen zoals spinazie, rood vlees, lever, bonen, en verrijkte granen zijn essentieel voor de productie van hemoglobine.
• Vitamine B12 (te vinden in vlees, vis, en zuivelproducten) en foliumzuur (te vinden in bladgroenten, fruit, en bonen) zijn noodzakelijk voor de productie van rode bloedcellen.

Suppletie

• IJzersupplementen kunnen nuttig zijn voor mensen met een ijzertekort of bloedarmoede. Het is belangrijk om deze supplementen alleen te nemen na overleg met een arts.
• Vitamine C-supplementen kunnen de ijzerabsorptie verbeteren, vooral bij mensen die moeite hebben om voldoende ijzer uit hun dieet te halen.

Wetenschappelijk onderzoek: “Hemoglobine en fysieke prestaties bij ouderen”

Volgens een studie gepubliceerd in BMC Geriatrics in 2022, is er een sterk verband tussen hogere hemoglobinewaarden en betere fysieke prestaties bij ouderen zonder bloedarmoede. Het onderzoek, uitgevoerd door Corona et al., gebruikte longitudinale gegevens van Braziliaanse ouderen en vond dat hogere hemoglobineniveaus geassocieerd zijn met betere scores op de Short Physical Performance Battery (SPPB), een maat voor fysieke prestaties.

Het onderzoek benadrukte ook de verschillen tussen mannen en vrouwen. Vrouwen hadden bij lagere hemoglobineniveaus significant slechtere SPPB-scores dan mannen, maar deze verschillen verdwenen bij hogere hemoglobineniveaus. Dit suggereert dat zelfs zonder de diagnose bloedarmoede, het handhaven van hogere hemoglobineniveaus essentieel is voor het behoud van fysieke prestaties, vooral bij oudere vrouwen .

Deze bevindingen onderstrepen het belang van het monitoren van hemoglobineniveaus bij oudere volwassenen om hun fysieke prestaties en algehele gezondheid te verbeteren. Door regelmatig de hemoglobinewaarden te controleren, kunnen gezondheidsprofessionals tijdig ingrijpen en maatregelen nemen om de daling van hemoglobine te beperken, wat kan bijdragen aan een betere levenskwaliteit voor ouderen.

Conclusie

Hemoglobine speelt een vitale rol in zowel sportprestaties als dagelijks functioneren. Het is essentieel voor het transport van zuurstof door het lichaam, wat energie en vitaliteit ondersteunt. Door een gezonde levensstijl te behouden en een evenwichtig dieet te volgen, kunnen we onze hemoglobineniveaus optimaliseren en onze algehele gezondheid verbeteren.

Moedig jezelf aan om je hemoglobinewaarden regelmatig te laten controleren, vooral als je symptomen van bloedarmoede of polycythemie ervaart. Met de juiste zorg en aandacht kun je ervoor zorgen dat je hemoglobineniveau je gezondheid en prestaties ondersteunt, zonder de risico’s van doping.

Wat zijn PCSK9-remmers?

PCSK9-remmers zijn medicijnen die helpen om je cholesterol te verlagen. Cholesterol is een vetachtige stof die je lichaam nodig heeft, maar te veel ervan kan leiden tot hart- en vaatziekten. PCSK9-remmers richten zich op een specifiek eiwit, PCSK9, dat ervoor zorgt dat er minder LDL-receptoren in je lever zijn. Deze receptoren helpen normaal gesproken om LDL-cholesterol (ook wel bekend als “slecht” cholesterol) uit je bloed te verwijderen. Door het PCSK9-eiwit te blokkeren, zorgen deze medicijnen ervoor dat er meer LDL-receptoren beschikbaar zijn, wat helpt om meer LDL-cholesterol uit je bloed te halen.

Wanneer en hoe werden PCSK9-remmers uitgevonden?

Het verhaal van PCSK9-remmers begint in de vroege jaren 2000 toen wetenschappers ontdekten welke rol PCSK9 speelt in de regulatie van cholesterol. Na jaren van onderzoek werden de eerste PCSK9-remmers, zoals alirocumab (Praluent®) en evolocumab (Repatha®), in 2015 goedgekeurd door de Amerikaanse FDA. In Nederland zijn deze medicijnen sinds 2016 beschikbaar en al snel begonnen duizenden mensen ze te gebruiken.

Hoe werken PCSK9-remmers?

PCSK9-remmers werken door zich te binden aan het PCSK9-eiwit. Dit voorkomt dat het eiwit zich kan hechten aan LDL-receptoren in de lever. Door dit te doen, blijven er meer LDL-receptoren beschikbaar om LDL-cholesterol uit het bloed te verwijderen. Dit leidt tot lagere LDL-cholesterolniveaus in je bloed, wat op zijn beurt het risico op hart- en vaatziekten vermindert. Studies hebben aangetoond dat deze medicijnen niet alleen effectief zijn in het verlagen van LDL-cholesterol, maar ook in het verminderen van hart- en vaatziekten.

PCSK9-remmers versus Statines

Laten we PCSK9-remmers eens vergelijken met de meer bekende statines:

• Werkingsmechanisme: Statines werken door een enzym te blokkeren dat betrokken is bij de aanmaak van cholesterol in je lever. PCSK9-remmers daarentegen voorkomen de afbraak van LDL-receptoren.
• Effectiviteit: PCSK9-remmers kunnen LDL-cholesterol met gemiddeld 50% verlagen, terwijl statines en andere middelen zoals ezetimib minder effectief zijn.
• Voordelen en nadelen: PCSK9-remmers zijn vooral nuttig voor mensen die statines niet kunnen verdragen of bij wie statines niet voldoende werken. Ze zijn echter duurder (ongeveer 6000 euro per jaar) en moeten via injecties worden toegediend.
• Vergelijking: Onderzoek heeft aangetoond dat PCSK9-remmers soms betere resultaten geven dan statines, zowel in het verlagen van LDL-cholesterol als in het verminderen van hart- en vaatziekten.

Belangrijke Klinische Studies en Bevindingen

Er zijn verschillende belangrijke studies gedaan naar PCSK9-remmers:

• FOURIER-studie: Deze studie toonde aan dat evolocumab het risico op hart- en vaatziekten verminderde bij patiënten met een hoog risico. Hieruit bleek dat je 74 mensen twee jaar lang moest behandelen om één ernstige hart- of vaatziekte te voorkomen.
• ODYSSEY OUTCOMES-studie: Alirocumab bleek eveneens effectief in het verminderen van het risico op hart- en vaatziekten. In deze studie moesten 53 mensen bijna drie jaar lang behandeld worden om één ernstige hart- of vaatziekte te voorkomen.

Wie kan baat hebben bij PCSK9-remmers?

PCSK9-remmers zijn vooral bedoeld voor mensen met een zeer hoog risico op hart- en vaatziekten, zoals mensen met familiaire hypercholesterolemie (een erfelijke aandoening die zorgt voor hoge cholesterolniveaus) of mensen die al een hartaanval of beroerte hebben gehad en hun cholesterol niet voldoende kunnen verlagen met statines en andere medicijnen. Ook mensen met diabetes en andere stofwisselingsziekten kunnen baat hebben bij deze medicijnen.

De Toekomst van PCSK9-remmers

Hoewel PCSK9-remmers veelbelovend zijn, is er nog veel te leren over hun lange-termijn veiligheid en effectiviteit. Onderzoek richt zich op nieuwe toepassingen en combinatietherapieën, en ook op de kosten-effectiviteit van deze dure medicijnen. Ondanks de kosten en de noodzaak van injecties, blijven PCSK9-remmers een belangrijke toevoeging aan de behandeling van hoog cholesterol.

Waarom reageren sommige mensen niet op PCSK9-remmers?

Niet iedereen reageert goed op PCSK9-remmers. Onderzoek heeft aangetoond dat genetische variaties hier een rol in kunnen spelen. Bijvoorbeeld, een mutatie in het LDLR-gen kan ervoor zorgen dat PCSK9-remmers minder effectief zijn. Dit benadrukt het belang van genetische screening voor patiënten die niet goed reageren op deze medicijnen.

Wat zegt het onderzoek over cognitieve bijwerkingen?

Een veelgestelde vraag is of PCSK9-remmers invloed hebben op je cognitieve functies, zoals geheugen en concentratie. De EBBINGHAUS-studie onderzocht dit en vond geen significante verschillen in cognitieve functies tussen mensen die evolocumab gebruikten en mensen die een placebo kregen. Dit was belangrijk om te weten, vooral omdat cholesterol een rol speelt in de hersenfunctie.

Samenvatting en Belang van PCSK9-remmers

PCSK9-remmers zijn een belangrijke doorbraak in de behandeling van hoog cholesterol. Ze zijn bijzonder effectief voor mensen die niet voldoende baat hebben bij andere behandelingen. Hoewel duur en soms lastig in gebruik vanwege de injecties, bieden ze een waardevolle optie voor mensen met een hoog risico op hart- en vaatziekten. Er is nog veel onderzoek nodig, maar de resultaten tot nu toe zijn veelbelovend.

Wat zijn erectiestoornissen?

Erectiestoornissen, ook wel erectiele dysfunctie (ED) genoemd, zijn een veelvoorkomend probleem bij mannen, gekenmerkt door het onvermogen om een erectie te krijgen of te behouden die voldoende is voor bevredigende seksuele prestaties. Dit probleem kan vaak een aanwijzing zijn voor onderliggende problemen met de bloedvaten.

Ouder worden: minder erectie

We zien dat erectiestoornissen vaker voorkomen naarmate we ouder worden. Dit blijkt uit de volgende cijfers:

• Rond hun 40e heeft 40% van de mannen erectieproblemen.
• Rond hun 50e heeft 50% van de mannen erectieproblemen.
• Rond hun 60e heeft 60% van de mannen erectieproblemen.

De wetenschap geeft een duidelijke hint: naarmate we ouder worden, verslechteren onze bloedvaten.

Waarom zijn gezonde bloedvaten belangrijk?

Gezonde bloedvaten zijn essentieel voor de algehele gezondheid omdat ze zorgen voor de juiste doorbloeding en daarmee de aanvoer van voedingsstoffen en zuurstof naar alle delen van het lichaam. Problemen met de bloedvaten kunnen leiden tot diverse gezondheidsproblemen, waaronder hartaanvallen, beroertes en andere ernstige aandoeningen.

Hoe werkt de anatomie van de penis?

De penis bevat drie zwellichamen: twee corpora cavernosa en één corpus spongiosum. De corpora cavernosa zijn de primaire zwellichamen die zich vullen met bloed tijdens een erectie. Het corpus spongiosum omringt de urethra en helpt bij het openhouden van de urethra tijdens een erectie. Een goede doorbloeding van deze zwellichamen is cruciaal voor het krijgen en behouden van een erectie. Wanneer de bloedvaten die bloed naar de penis transporteren beschadigd of vernauwd zijn, kan dit leiden tot erectiestoornissen.

Hoe zijn erectiestoornissen en hart- en vaatziekten gerelateerd

Erectiestoornissen en hart- en vaatziekten delen veel gemeenschappelijke risicofactoren zoals hoge bloeddruk, diabetes, hoge cholesterol, roken en obesitas. Studies tonen aan dat erectiestoornissen een onafhankelijke voorspeller zijn van hartziekten en kunnen dienen als een vroeg teken van aderverkalking. De aanwezigheid van erectiestoornissen kan vaak 2-3 jaar voorafgaan aan symptomen van hartziekten, en een ernstige hartgebeurtenis kan optreden binnen 3-5 jaar.

Wat zijn de onderliggende mechanismen?

Een erectie wordt mogelijk gemaakt door neurale, vasculaire en hormonale mechanismen. Vasculaire erectiestoornissen worden vaak veroorzaakt door aderverkalking, een aandoening waarbij de bloedvaten verstijven en vernauwen door de opbouw van plaque. Dit kan leiden tot een verminderde bloedstroom naar de penis, wat resulteert in erectiestoornissen. Dezelfde atherosclerotische processen kunnen ook de bloedvaten van het hart aantasten, wat kan leiden tot hartziekten.

De hoofdoorzaken van erectiestoornissen kunnen worden onthouden met het acroniem VENT:

• Vasculair: Problemen met de bloedvaten.
• Endocrien: Hormonale disbalans.
• Neurologisch: Problemen met de zenuwen.
• Trauma: Fysieke schade of letsel.

Wat zeggen de onderzoeken?

• De prevalentie van erectiestoornissen in de algemene bevolking varieert tussen 5-20% en neemt toe met de leeftijd: van 2% bij jonge mannen tot 86% bij mannen van 80 jaar en ouder.
• Bij patiënten met hart- en vaatziekten is de prevalentie van erectiestoornissen hoger dan 70%.
• Erectiestoornissen kunnen symptomen van hartziekten 2-3 jaar voorafgaan en hartziekte-gebeurtenissen kunnen optreden 3-5 jaar na de eerste verschijning van erectiestoornissen.
• Bij diabetische mannen is de kans op erectiestoornissen drie keer groter dan bij niet-diabetici.
• Bij patiënten met chronische nierziekten kan de prevalentie van erectiestoornissen oplopen tot 80%.
• Roken verhoogt de kans op erectiestoornissen met een odds ratio van 1.51 voor huidige rokers en 1.29 voor voormalige rokers.
• Gewichtsverlies heeft aangetoond de seksuele functie te verbeteren of te herstellen bij obese patiënten met erectiestoornissen.
• De prevalentie en ernst van erectiestoornissen zijn hoger bij patiënten met het metabool syndroom.
• Elke toename van 1 mg/dl in serum urinezuur verhoogt het risico op erectiestoornissen bijna twee keer.

Hoe kunnen erectiestoornissen worden gebruikt in de screening voor hart- en vaatziekten?

Gezien het sterke verband tussen erectiestoornissen en hart- en vaatziekten, moeten artsen patiënten met erectiestoornissen screenen op cardiovasculaire risicofactoren. Het implementeren van leefstijlveranderingen zoals dieet, lichaamsbeweging en stoppen met roken, evenals het behandelen van bestaande risicofactoren, kan de algehele gezondheid van deze patiënten verbeteren.

Belangrijke waarden bij erectiestoornissen

Bij het diagnosticeren en behandelen van erectiestoornissen is een uitgebreide evaluatie van cardiovasculaire en metabole risicofactoren cruciaal. Let vooral op de volgende waarden:

Belangrijke Waarden:

• Bloeddruk: Heeft directe invloed op bloedvaten en erectiele functie.
• HbA1c-gehalte: Belangrijk voor langdurige bloedsuikercontrole. Hoge waarden duiden op diabetes, wat risico’s op vasculaire complicaties verhoogt.
• Lipidenprofiel: Beoordeel LDL-cholesterol, HDL-cholesterol en triglyceriden. Dyslipidemie kan de bloedtoevoer naar de penis belemmeren.
• Nierfunctie: Controleer creatinine en eGFR, omdat chronische nierziekten risico’s vormen voor zowel hart- en vaatziekten als erectiestoornissen.
• Testosterongehalte: Laag testosteron kan bijdragen aan erectiestoornissen en de seksuele gezondheid negatief beïnvloeden.
• C-reactief proteïne (CRP): Indicator voor ontstekingen.
• Homocysteïne: Hoge niveaus verhogen het cardiovasculaire risico.

Strategie:

Door deze waarden te monitoren, kan een gepersonaliseerde en effectieve behandelingsstrategie worden ontwikkeld. Dit verbetert niet alleen de seksuele gezondheid, maar vermindert ook het algehele risico op hart- en vaatziekten.

Wat zijn de behandelopties?

Fosfodiësterase type 5 (PDE-5) remmers, zoals sildenafil, zijn de eerstelijnsbehandeling voor erectiestoornissen. Deze medicijnen werken door de bloedstroom naar de penis te vergroten. Andere behandelingen kunnen testosteronvervangingstherapie en chirurgische interventies omvatten voor gevallen die niet reageren op PDE-5 remmers.

Volgens een studie van Giuliano et al., verbetert dagelijkse inname van tadalafil niet alleen de erectiele functie, maar ook de ejaculatie en algemene seksuele tevredenheid bij mannen met lagere urinewegsymptomen.

Raadpleeg altijd jouw eigen zorgverlener bij dit soort overwegingen.

Het Spreekuur – Dr Melianthe Nicolai – De Uroloog voor Leefstijl

Conclusie

Erectiestoornissen zijn een belangrijke voorspeller van hart- en vaatziekten en kunnen dienen als een vroeg waarschuwingssignaal voor onderliggende vasculaire problemen. Het herkennen en behandelen van erectiestoornissen biedt een unieke kans om de cardiovasculaire gezondheid te verbeteren en ernstige complicaties te voorkomen.

Nachtje doortrekken: een lugubere wake-up call

Slaap is een goede voorspeller:

Hoe lager jouw slaapkwaliteit, hoe hoger jouw kans op overlijden.

Dit is niks schokkends, bijvoorbeeld deze onderstaande studie uit 2010 kwam al met de beroemde conclusie dat te weinig slaap slecht is voor ons.

🔢 Cijfers: minder slaap wordt geassocieerd met

• meer aderverkalking
• hogere bloeddruk (hypertensie)
• verhoogde ontstekingswaardes (CRP, interleukine-6).
• verhoogde kans op overgewicht (obesitas).

Naast deze medische feitjes, zijn er meer praktische gevolgen.
=> Suboptimale slaap leidt tot suboptimale keuzes

Voorbeeld:
Een slechtere slaap leidt tot meer roken, meer alcohol gebruik, meer honger en meer slechte voedingskeuzes (fast food, etc). Wanneer we minder slapen, sporten we ook minder die dag, mogelijk als gevolg van de vermoeidheid.

Onze wilskracht moet dus uitgeslapen zijn.

Een van de grootste bedreigingen voor onze longevity ken je inmiddels al, dit is visceraal vet.

De dodelijke ironie van wakker zijn

Soms zit je wakker achter je bureau, starend naar je banksaldo dat net zo snel lijkt te groeien als je visceraal vet.

Je vergeetachtigheid begint zorgen te baren.

Ironisch genoeg zou je grootste angst, het slapen, misschien wel de oplossing kunnen zijn.

In 2021 gaf één op de vijf Nederlanders aan slaapproblemen te hebben en wereldwijd is dat zelfs één op de drie.

De vraag dringt zich op: wat doet een slechte nachtrust met ons brein en ons visceraal vet?

Evolutie’s stille hint

Miljoenen jaren van evolutie hebben ons 8 uur slaap gegeven. Dat moet toch iets belangrijks doen? Het antwoord is schokkend:

Slechts 5 uur slaap per nacht kan bij 50-plussers het risico op dementie met 30% verhogen.

Slapeloosheid is dus meer dan een nachtmerrie, het is een sluipend gevaar voor onze gezondheid.

Het verband tussen slaap en levensduur

Als je dacht dat dit al zorgwekkend was, houd dan je slaapmutsje vast. Het blijkt dat slaap een krachtige voorspeller is van onze levensduur. Een lage slaapkwaliteit kan je sterftekans drastisch verhogen.

Slaaptekort blijkt een sinistere metgezel, geassocieerd met aderverkalking, hoge bloeddruk, ontstekingswaarden en obesitas.

Vanuit dromenland naar de dagelijkse beslommeringen

De duistere invloed van slaaptekort reikt verder dan onze gezondheid. Het blijkt dat we door een gebrek aan slaap minder gezonde keuzes maken:

• Meer roken
• Meer alcohol drinken en
• Meer fastfood eten.

Minder slaap resulteert ook in minder sport, mogelijk door vermoeidheid. Een vicieuze cirkel dus. Jouw wilskracht moet dus goed uitgerust zijn.

De vijand binnen: slaaptekort en visceraal vet

Je zou denken dat slecht slapen al genoeg nadelen heeft, maar er is nog meer.

Slaaptekort kan leiden tot een verhoogde hoeveelheid visceraal vet, een bekende vijand van onze levensduur.

Kwaliteit versus kwantiteit

Bij slaap gaat het echter niet alleen om de hoeveelheid, maar ook om de kwaliteit. Een slaaptekort kan een teken zijn van onderliggende ziekten. Het is een vicieuze cirkel: slechte slaap kan ziekte veroorzaken, en ziekte kan op haar beurt onze slaap negatief beïnvloeden.

Hoeveel moet je dan slapen?

Een nachtelijke gedachte om bij te blijven

Onze grootste nachtmerrie blijkt dus letterlijk “niet slapen” te zijn.

Meten is weten, dus hoe is jouw slaapkwaliteit?